Oleh : Ustaz Muhammad Amiri Bin Ab. Ghani
amirighani@yahoo.com
Pembentangan kertas kerja ini ialah bertujuan memberi pendedahan kepada masyarakat terhadap satu ilmu yang agak malap dari segi perkembangannya pada alaf ini sedangkan ilmu tersebut berkait rapat dengan al-Quran al-Karim. Ilmu yang dimaksudkan ialah Ilmu Qiraat yang akan dikupaskan di dalam kertas kerja ini secara teori dan praktikal bacaan al-Fatihah dengan kepelbagaian qiraat.
2. Al-Qiraat ( Kepelbagaian Bacaan )
Qiraat dari segi bahasa bermaksud : Kepelbagaian bacaan. Manakala dari segi istilah pula ialah sebagaimana yang dijelaskan oleh Ibnu al-Jazari : “Qiraat ialah satu ilmu yang membicarakan tentang cara untuk menuturkan kalimah-kalimah al-Quran al-Karim dan kepelbagaiannya serta disandarkan kepada penaqalnya (Imam Qiraat)[1]”.
3. Hikmah Penurunan Al-Quran Dengan Kepelbagaian Qiraat
Kepelbagaian bacaan adalah merupakan satu rahmat daripada Allah s.w.t untuk umat Islam. Allah s.w.t menurunkan al-Quran dengan pelbagai bacaan untuk memberikan kemudahan kepada umat Islam membacanya. Jelasnya, di sebalik hikmah daripada pemberian Allah s.w.t ini ialah membuktikan bahawa baginda Rasulullah s.a.w adalah semulia-mulia makhluk yang mengambil berat kemaslahatan umatnya melalui permintaan baginda yang tidak putus-putus setiap kali Jibril menemuinya dan berkata : “Allah s.w. memerintahkan kamu supaya umatmu membaca dengan satu huruf ”, maka baginda berkata : “Aku memohon keampunan daripada Allah s.w.t, sesungguhnya umatku tidak mampu sedemikian” Setiap kali Jibril datang menambah satu huruf setiap itulah baginda memohon supaya ditambah demi meringankan bebanan umatnya untuk membaca Kitab Allah sehinggalah berkhir penambahan itu dengan tujuh huruf.
4. Dalil Wujud Kepelbagaian Bacaan Al-Quran
Terdapat banyak hadis yang menjadi dalil kepelbagian qiraat dalam al-Quran. Antaranya ialah seperti kisah yang berlaku antara Saidina Umar al-Khattab dengan Hisyam bin Hakim ; Daripada Umar bin al-Khattab r.a katanya ;
سَمِعْتُ هِشَامَ بْنَ حَكِيمِ بْنِ حِزَامٍ يَقْرَأُ سُورَةَ الْفُرْقَانِ فِي حَيَاةِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَاسْتَمَعْتُ لِقِرَاءَتِهِ فَإِذَا هُوَ يَقْرَأُ عَلَى حُرُوفٍ كَثِيرَةٍ لَمْ يُقْرِئْنِيهَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم . فَكِدْتُ أُسَاوِرُهُ فِي الصَّلَاةِ فَتَصَبَّرْتُ حَتَّى سَلَّمَ فَلَبَّبْتُهُ بِرِدَائِهِ فَقُلْتُ مَنْ أَقْرَأَكَ هَذِهِ السُّورَةَ الَّتِي سَمِعْتُكَ تَقْرَأُ قَالَ أَقْرَأَنِيهَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقُلْتُ كَذَبْتَ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَدْ أَقْرَأَنِيهَا عَلَى غَيْرِ مَا قَرَأْتَ فَانْطَلَقْتُ بِهِ أَقُودُهُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقُلْتُ إِنِّي سَمِعْتُ هَذَا يَقْرَأُ بِسُورَةِ الْفُرْقَانِ عَلَى حُرُوفٍ لَمْ تُقْرِئْنِيهَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَرْسِلْهُ اقْرَأْ يَا هِشَامُ فَقَرَأَ عَلَيْهِ الْقِرَاءَةَ الَّتِي سَمِعْتُهُ يَقْرَأُ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَذَلِكَ أُنْزِلَتْ ثُمَّ قَالَ اقْرَأْ يَا عُمَرُ فَقَرَأْتُ الْقِرَاءَةَ الَّتِي أَقْرَأَنِي فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَذَلِكَ أُنْزِلَتْ إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ أُنْزِلَ عَلَى سَبْعَةِ أَحْرُفٍ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ Daripada Umar bin al-Khattab r.a katanya : “Aku mendengar Hisyam bin Hakim membaca surah al-Furqan semasa hidup Rasulullah, maka aku sengaja mendengar bacaannya. Tiba-tiba dia membaca dengan huruf yang banyak ( pelbagai bacaan ) yang tidak pernah Rasullullah membacanya kepada aku. Hampir aku ingin menariknya di dalam solat, namun aku bersabar sehingga dia memberi salam. Selesai salam, aku menarik bajunya sambil berkata:“ Siapakah yang membacakan kepadamu surah yang telah aku dengar engkau bacakan ini ?” Katanya : “Rasulullah s.a.w yang membacakannya kepada aku”. Maka aku(Umar) berkata:“Engkau bohong! Sesungguhnya Rasulullah s.a.w membacanya kepada aku tidak sama dengan apa yang engkau baca ”. Lalu aku membawanya kepada Rasulullah s.a.w dan mengadu : “Sesungguhnya aku mendengar dia membaca surah al-Furqan dengan pelbagai huruf yang tidak engkau bacanya kepada aku ”. “ Lepaskan dia wahai Umar!” kata Rasulullah s.a.w.“Baca wahai Hisyam!” Maka Hisyam membaca sebagaimana yang telah aku dengar bacaannya. Baginda pun bersabda: “ Demikianlah ia ( al-Quran ) diturunka ”. Kemudian baginda berkata: “Baca wahai Umar!” Maka aku pun membaca sebagaimana yang dibaca oleh baginda kepada aku. Lalu baginda bersabda : “ Demikianlah ia (al-Quran) diturunkan, sesungguhya al-Quran ini diturunkan dengan Tujuh Huruf, maka bacalah oleh kamu apa yang mudah daripadanya ”
[2].
8.2 Riwayat Warsy Daripada Imam Nafi'
8.3 Riwayat Qunbul Daripada Ibn Kathir
8.5 Riwayat Khalaf Daripada Hamzah 
amirighani@yahoo.com
Pembentangan kertas kerja ini ialah bertujuan memberi pendedahan kepada masyarakat terhadap satu ilmu yang agak malap dari segi perkembangannya pada alaf ini sedangkan ilmu tersebut berkait rapat dengan al-Quran al-Karim. Ilmu yang dimaksudkan ialah Ilmu Qiraat yang akan dikupaskan di dalam kertas kerja ini secara teori dan praktikal bacaan al-Fatihah dengan kepelbagaian qiraat.
2. Al-Qiraat ( Kepelbagaian Bacaan )
Qiraat dari segi bahasa bermaksud : Kepelbagaian bacaan. Manakala dari segi istilah pula ialah sebagaimana yang dijelaskan oleh Ibnu al-Jazari : “Qiraat ialah satu ilmu yang membicarakan tentang cara untuk menuturkan kalimah-kalimah al-Quran al-Karim dan kepelbagaiannya serta disandarkan kepada penaqalnya (Imam Qiraat)[1]”.
3. Hikmah Penurunan Al-Quran Dengan Kepelbagaian Qiraat
Kepelbagaian bacaan adalah merupakan satu rahmat daripada Allah s.w.t untuk umat Islam. Allah s.w.t menurunkan al-Quran dengan pelbagai bacaan untuk memberikan kemudahan kepada umat Islam membacanya. Jelasnya, di sebalik hikmah daripada pemberian Allah s.w.t ini ialah membuktikan bahawa baginda Rasulullah s.a.w adalah semulia-mulia makhluk yang mengambil berat kemaslahatan umatnya melalui permintaan baginda yang tidak putus-putus setiap kali Jibril menemuinya dan berkata : “Allah s.w. memerintahkan kamu supaya umatmu membaca dengan satu huruf ”, maka baginda berkata : “Aku memohon keampunan daripada Allah s.w.t, sesungguhnya umatku tidak mampu sedemikian” Setiap kali Jibril datang menambah satu huruf setiap itulah baginda memohon supaya ditambah demi meringankan bebanan umatnya untuk membaca Kitab Allah sehinggalah berkhir penambahan itu dengan tujuh huruf.
4. Dalil Wujud Kepelbagaian Bacaan Al-Quran
Terdapat banyak hadis yang menjadi dalil kepelbagian qiraat dalam al-Quran. Antaranya ialah seperti kisah yang berlaku antara Saidina Umar al-Khattab dengan Hisyam bin Hakim ; Daripada Umar bin al-Khattab r.a katanya ;
سَمِعْتُ هِشَامَ بْنَ حَكِيمِ بْنِ حِزَامٍ يَقْرَأُ سُورَةَ الْفُرْقَانِ فِي حَيَاةِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَاسْتَمَعْتُ لِقِرَاءَتِهِ فَإِذَا هُوَ يَقْرَأُ عَلَى حُرُوفٍ كَثِيرَةٍ لَمْ يُقْرِئْنِيهَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم . فَكِدْتُ أُسَاوِرُهُ فِي الصَّلَاةِ فَتَصَبَّرْتُ حَتَّى سَلَّمَ فَلَبَّبْتُهُ بِرِدَائِهِ فَقُلْتُ مَنْ أَقْرَأَكَ هَذِهِ السُّورَةَ الَّتِي سَمِعْتُكَ تَقْرَأُ قَالَ أَقْرَأَنِيهَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقُلْتُ كَذَبْتَ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَدْ أَقْرَأَنِيهَا عَلَى غَيْرِ مَا قَرَأْتَ فَانْطَلَقْتُ بِهِ أَقُودُهُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقُلْتُ إِنِّي سَمِعْتُ هَذَا يَقْرَأُ بِسُورَةِ الْفُرْقَانِ عَلَى حُرُوفٍ لَمْ تُقْرِئْنِيهَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَرْسِلْهُ اقْرَأْ يَا هِشَامُ فَقَرَأَ عَلَيْهِ الْقِرَاءَةَ الَّتِي سَمِعْتُهُ يَقْرَأُ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَذَلِكَ أُنْزِلَتْ ثُمَّ قَالَ اقْرَأْ يَا عُمَرُ فَقَرَأْتُ الْقِرَاءَةَ الَّتِي أَقْرَأَنِي فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَذَلِكَ أُنْزِلَتْ إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ أُنْزِلَ عَلَى سَبْعَةِ أَحْرُفٍ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ Daripada Umar bin al-Khattab r.a katanya : “Aku mendengar Hisyam bin Hakim membaca surah al-Furqan semasa hidup Rasulullah, maka aku sengaja mendengar bacaannya. Tiba-tiba dia membaca dengan huruf yang banyak ( pelbagai bacaan ) yang tidak pernah Rasullullah membacanya kepada aku. Hampir aku ingin menariknya di dalam solat, namun aku bersabar sehingga dia memberi salam. Selesai salam, aku menarik bajunya sambil berkata:“ Siapakah yang membacakan kepadamu surah yang telah aku dengar engkau bacakan ini ?” Katanya : “Rasulullah s.a.w yang membacakannya kepada aku”. Maka aku(Umar) berkata:“Engkau bohong! Sesungguhnya Rasulullah s.a.w membacanya kepada aku tidak sama dengan apa yang engkau baca ”. Lalu aku membawanya kepada Rasulullah s.a.w dan mengadu : “Sesungguhnya aku mendengar dia membaca surah al-Furqan dengan pelbagai huruf yang tidak engkau bacanya kepada aku ”. “ Lepaskan dia wahai Umar!” kata Rasulullah s.a.w.“Baca wahai Hisyam!” Maka Hisyam membaca sebagaimana yang telah aku dengar bacaannya. Baginda pun bersabda: “ Demikianlah ia ( al-Quran ) diturunka ”. Kemudian baginda berkata: “Baca wahai Umar!” Maka aku pun membaca sebagaimana yang dibaca oleh baginda kepada aku. Lalu baginda bersabda : “ Demikianlah ia (al-Quran) diturunkan, sesungguhya al-Quran ini diturunkan dengan Tujuh Huruf, maka bacalah oleh kamu apa yang mudah daripadanya ”
[2].
5. Bacaan Al-Quran Umat Islam Di Malaysia
Umat Islam di Malaysia keseluruhannya membaca al-Quran berdasarkan riwayat Hafs daripada Imam ‘Asim yang merupakan salah satu daripada 20 riwayat mutawatir.
Umat Islam di Malaysia keseluruhannya membaca al-Quran berdasarkan riwayat Hafs daripada Imam ‘Asim yang merupakan salah satu daripada 20 riwayat mutawatir.
6. Sanad Riwayat Hafs[3]
7. Nama-Nama Imam Qiraat Sepuluh Beserta Perawi Yang Masyhur
1. Imam Nafi’[4]
Perawinya : Qalun[5] dan Warsy[6]
1. Imam Nafi’[4]
Perawinya : Qalun[5] dan Warsy[6]
2. Imam Ibnu Kathir [7]
Perawinya : Al-Bazzi[8] dan Qunbul[9]
3. Imam Abu ‘Amr [10]
Perawinya : Al-Duriyy[11] dan Al-Susiyy[12]
4. Imam Ibnu ‘Amir [13]
Perawinya : Hisyam[14] dan Ibnu Zakuan[15]
5.Imam ‘Asim[16]
Perawinya : Al-Bazzi[8] dan Qunbul[9]
3. Imam Abu ‘Amr [10]
Perawinya : Al-Duriyy[11] dan Al-Susiyy[12]
4. Imam Ibnu ‘Amir [13]
Perawinya : Hisyam[14] dan Ibnu Zakuan[15]
5.Imam ‘Asim[16]
Perawinya : Syu’bah[17] dan Hafs[18]
6. Imam Hamzah[19]
Perawinya : Khalaf[20] dan Khallad[21]
7. Imam Al-Kisa’i[22]
Perawinya : Al-Laith[23] dan Al-Duriyy[24]
6. Imam Hamzah[19]
Perawinya : Khalaf[20] dan Khallad[21]
7. Imam Al-Kisa’i[22]
Perawinya : Al-Laith[23] dan Al-Duriyy[24]
8. Imam Abu Ja’far[25]
Perawinya : Ibnu wardan[26] dan Ibnu Jammaz[27]
9. Imam Ya’kub [28]
Perawinya : Ruais[29] dan Rauh[30]
10. Khalaf al-‘Asyir[31]
Perawinya : Ishaq[32] dan Idris[33]
8. Teori Dan Praktikal Al-Fatihah :
8.1 Riwayat Hafs Daripada ‘Asim
Perawinya : Ibnu wardan[26] dan Ibnu Jammaz[27]
9. Imam Ya’kub [28]
Perawinya : Ruais[29] dan Rauh[30]
10. Khalaf al-‘Asyir[31]
Perawinya : Ishaq[32] dan Idris[33]
8. Teori Dan Praktikal Al-Fatihah :
8.1 Riwayat Hafs Daripada ‘Asim
8.2 Riwayat Warsy Daripada Imam Nafi'
8.3 Riwayat Qunbul Daripada Ibn Kathir 8.4 Riwayat Al-Susiyy Daripada Abi 'Amr
8.5 Riwayat Khalaf Daripada Hamzah 1] Ibnu al-Jazari, Munjid al-Muqri’in Wa Mursyid al-Talibin, hlm : 3. Cetakan Kaherah, Maktabah al-Azhariyyah Li al-Turath. [2] Sahih Bukhari, Fadhai’l Al-Quran, bil : 4608, sila lihat juga Sahih Muslim, Solat Al-Musafirin, bil : 1354. [3] Lihat Al-QiraatAhkamuha Wa Masdaruha, Dr. Sya’ban Muhammad Ismail,, hlm : 61, Dar al-Salam, Kaherah, 1986, sila lihat juga Syarh al-Imam al-Zubaidi ‘Ala Matn al-Durrah, Syaikh Uthman bin Umar al-Zubaidi, hlm : 535, Maktabah al-‘Asriyyah, Beirut, 1989. [4] Nafi’ bin Abdul Rahman bin Abi Nuim al-Madani ( 70H-169H ). [5] Abu Musa Isa bin Mina bin Wardan ( 120H – 220H ). [6] ‘Uthman bin Sa‘id bin Abdullah ( 110H – 197H ). [7] Abdullah bin Kathir bin ‘Amr bin Abdullah al-Makki al-Dari ( 45H-120H ).
[8] Ahmad bin Muhammad bin Abdullah ( 170H - 250H ) [9] Muhammad bin Abdul Rahman bin Khalid ( 195H – 291H ) [10] Abu ‘Amr Zabban bin al-‘Alla’ bin ‘Ammar bin al-‘Uryan al-Mazini al-Tamimi al-Basri ( 68H-154H ). [11] Abu Umar Hafs bin Umar bin Abdul Aziz ( - 246H ). [12] Abu Syu‘aib Soleh bin Ziyad bin Abdullah bin Ismail al-Susiy ( - 261H ) [13] Abdullah bin ‘Amir bin Yazid bin Tamim bin Rabi’ah bin ‘Amir al-Yahsabi ( 8H-118H ). [14] Abu al-Walid Hisyam bin ‘Ammar bin Basyir bin Maisarah ( 153H – 245H ). [15] Abu ‘Amr Abdullah bin Ahmad bin Basyir bin Zakuan ( 173H – 242H ). [16] Abu Bakr ‘Asim bin Bahdalah Abi al-Najud al-Kufi al-Hannat al-Asadi ( - 127H ) [17] Abu Bakar Syu’bah bin ‘Ayyasy bin Salim al-Kufi ( 95H – 193H ) [18] Abu ‘Amr Hafs bin Sulaiman bin al-Mughirah al-Asadi al-Kufi ( 90H – 180H ). [19] Abu ‘Imarah Hamzah bin Habib bin ‘Imarah bin Ismail al-Zayyat al-Kufi al-Tamimi ( 80H-156H ). [20] Abu Muhammad Khalaf bin Hisyam ( 150H – 229H ). [21] Abu Isa Khallad bin Khalid Al-Syaibani ( - 220H ). [22] Abu al-Hasan Ali bin Hamzah bin Abdullah bin Bahman bin Fairuz al-Asadi al-Kufi al-Nahwi ( 119H-189H ). [23] Abu al-Harith Al-Laith bin Khalid Al-Baghdadi ( - 240H ). [24] Abu Umar Hafs bin Umar bin Abdul Aziz ( - 246H ). [25] Abu Jaafar Yazid bin al-Qa’qa’ al-Makhzumi al-Madani ( - 130H ) [26] Isa bin Wardan ( - 160H ). [27] Abu Al-Rabi’ Sulaiman bin Muslim bin Jammaz. ( - 170H ). [28] Abu Muhammad Ya’kub bin Ishak bin Zaid bin Abdullah bin Abu Ishak al-Hadhrami.( 117H-205H ). [29] Abu Abdullah Muhammad bin Al-Mutawakkil Al-Lu’lu’ ( - 238H ) [30] Abu al-Hassan Rauh bin Abdul Mu’min ( - 224H ). [31] Abu Muhammad Khalaf bin Hisyam al-Bazzar al-Baghdadi ( 150H-229H ). [32] Abu Ya’kub Ishaq bin Ibrahim bin Uthman ( - 286H ). [33] Abu al-Hassan Idris bin Abdul Karim al-Baghdadi ( 189H – 292H ).
[8] Ahmad bin Muhammad bin Abdullah ( 170H - 250H ) [9] Muhammad bin Abdul Rahman bin Khalid ( 195H – 291H ) [10] Abu ‘Amr Zabban bin al-‘Alla’ bin ‘Ammar bin al-‘Uryan al-Mazini al-Tamimi al-Basri ( 68H-154H ). [11] Abu Umar Hafs bin Umar bin Abdul Aziz ( - 246H ). [12] Abu Syu‘aib Soleh bin Ziyad bin Abdullah bin Ismail al-Susiy ( - 261H ) [13] Abdullah bin ‘Amir bin Yazid bin Tamim bin Rabi’ah bin ‘Amir al-Yahsabi ( 8H-118H ). [14] Abu al-Walid Hisyam bin ‘Ammar bin Basyir bin Maisarah ( 153H – 245H ). [15] Abu ‘Amr Abdullah bin Ahmad bin Basyir bin Zakuan ( 173H – 242H ). [16] Abu Bakr ‘Asim bin Bahdalah Abi al-Najud al-Kufi al-Hannat al-Asadi ( - 127H ) [17] Abu Bakar Syu’bah bin ‘Ayyasy bin Salim al-Kufi ( 95H – 193H ) [18] Abu ‘Amr Hafs bin Sulaiman bin al-Mughirah al-Asadi al-Kufi ( 90H – 180H ). [19] Abu ‘Imarah Hamzah bin Habib bin ‘Imarah bin Ismail al-Zayyat al-Kufi al-Tamimi ( 80H-156H ). [20] Abu Muhammad Khalaf bin Hisyam ( 150H – 229H ). [21] Abu Isa Khallad bin Khalid Al-Syaibani ( - 220H ). [22] Abu al-Hasan Ali bin Hamzah bin Abdullah bin Bahman bin Fairuz al-Asadi al-Kufi al-Nahwi ( 119H-189H ). [23] Abu al-Harith Al-Laith bin Khalid Al-Baghdadi ( - 240H ). [24] Abu Umar Hafs bin Umar bin Abdul Aziz ( - 246H ). [25] Abu Jaafar Yazid bin al-Qa’qa’ al-Makhzumi al-Madani ( - 130H ) [26] Isa bin Wardan ( - 160H ). [27] Abu Al-Rabi’ Sulaiman bin Muslim bin Jammaz. ( - 170H ). [28] Abu Muhammad Ya’kub bin Ishak bin Zaid bin Abdullah bin Abu Ishak al-Hadhrami.( 117H-205H ). [29] Abu Abdullah Muhammad bin Al-Mutawakkil Al-Lu’lu’ ( - 238H ) [30] Abu al-Hassan Rauh bin Abdul Mu’min ( - 224H ). [31] Abu Muhammad Khalaf bin Hisyam al-Bazzar al-Baghdadi ( 150H-229H ). [32] Abu Ya’kub Ishaq bin Ibrahim bin Uthman ( - 286H ). [33] Abu al-Hassan Idris bin Abdul Karim al-Baghdadi ( 189H – 292H ).
0 comments:
Post a Comment